Soňky onýyllyklaryň dowamynda Hytaý adaty ykdysady tertibe garşy çykyp, halkara işewürlik ýagdaýyny üýtgedip, dünýä söwda ulgamynda global güýje öwrüldi.Hytaýda ilat köp, baý çeşmeler we infrastrukturany yzygiderli gowulandyrmak bar.Dünýädäki iň uly eksportçy we ikinji uly importçy boldy.
Hytaýyň önümçilik merkezi hökmünde ösmegi adatdan daşary boldy.Lowurduň arzan bahaly zähmet we netijeli önümçilik prosesi, bäsdeşlige ukyply önümçilik nyrhlaryndan peýdalanmak isleýän daşary ýurt kompaniýalary üçin özüne çekiji ýere öwrülýär.Şonuň üçin Bütindünýä bankynyň hasabatyna görä, 2020-nji ýylda Hytaý dünýädäki eksport gymmatynyň takmynan 13,8% -ini emele getirdi. Elektronikadan, dokma önümlerinden başlap, maşyn we mebel önümlerine çenli Hytaý önümleri dünýä bazaryna suw basdy we Hytaýyň dünýädäki zawod statusyna eýe boldy.
Mundan başga-da, Hytaýyň söwda gatnaşyklary Günbatar günbatar bazarlaryndan has giňeldi we Hytaý ösýän ýurtlar bilen işjeň gatnaşyk gurdy.“Guşak we ýol başlangyjy” (BRI) ýaly başlangyçlar arkaly Hytaý Afrika, Günorta-Gündogar Aziýa we Merkezi Aziýa boýunça infrastruktura taslamalaryna köp maýa goýdy, ýurtlary ýollar, demir ýollar, portlar we telekommunikasiýa ulgamlary arkaly birleşdirdi.Netijede, Hytaý çeşmeleriň we söwda hyzmatdaşlygynyň dowamly akymyny üpjün edip, möhüm bazarlara girdi.
Şeýle-de bolsa, global söwda ulgamynda Hytaýyň agdyklyk etmegi jedelsiz däl.Tankytçylar, ýurduň hytaý kompaniýalaryna dünýä bazarlarynda adalatsyz artykmaçlyk berýän intellektual eýeçilik ogurlygy, walýuta manipulýasiýasy we döwlet subsidiýalary ýaly adalatsyz söwda amallary bilen meşgullanýandygyny aýdýarlar.Bu aladalar ABŞ we Europeanewropa Bileleşigi ýaly esasy söwda hyzmatdaşlary bilen gatnaşyklary dartgynlaşdyrdy we söwda jedellerine we Hytaý harytlaryna nyrhlara sebäp boldy.
Mundan başga-da, Hytaýyň barha artýan ykdysady täsiri geosyýasy aladalary döretdi.Käbir adamlar Hytaýyň ykdysady ösüşini syýasy täsirini giňeltmegiň we bar bolan liberal ykdysady tertibe garşy çykmagyň serişdesi hökmünde görýärler.Hytaýyň Günorta Hytaý deňzinde barha artýan ynamy, goňşulary bilen territorial dawalar we adam hukuklarynyň bozulmagy baradaky aýyplamalar dünýä söwda ulgamynda roluny hasam kynlaşdyrýar.
Muňa jogap edip, ýurtlar üpjünçilik zynjyrlaryny diwersifikasiýa etmäge, Hytaýyň önümçiligine garaşlylygy azaltmaga we söwda gatnaşyklaryna täzeden baha bermäge synanyşdylar.COVID-19 pandemiýasy, üpjünçilik zynjyryny üýtgetmek we sebitleşdirmek baradaky çagyryşlara sebäp bolup, Hytaýyň önümçiligine aşa bil baglaýan ýurtlaryň gowşak taraplaryny paş etdi.
Hytaý dünýä söwda ulgamynda öz ornuny saklamaga synanyşanda köp ugurlarda kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolýar.Içerki ykdysadyýeti ösýän orta gatlak we işçi güýjüniň azalmagy sebäpli eksporta gönükdirilen ösüşden içerki sarp edişe geçýär.Hytaý, şeýle hem, tehnologiýa bilen baglanyşykly pudaklaryň ösmegini goşmak bilen daşky gurşaw aladalary we global ykdysady dinamikanyň üýtgemegi bilen göreşýär.
Bu üýtgeşmelere uýgunlaşmak üçin Hytaý tehnologiki ösüşe we innowasiýalara ünsi jemleýär, gymmatlyklar zynjyryny ýokarlandyrmaga we emeli intellekt, täzelenip bilýän energiýa we ösen önümçilik ýaly ösýän ugurlarda öňdebaryjy bolmaga çalyşýar.Researchurt ýerli tehnologiki mümkinçilikleri ösdürmegi we daşary ýurt tehnologiýalaryna garaşlylygy azaltmagy maksat edinip, gözleg we ösüş üçin köp maýa goýdy.
Gysgaça aýdylanda, Hytaýyň dünýä söwda ulgamynda tutýan ornuna üns berilmez.Ol häzirki ýagdaýa garşy çykyp, global söwdany üýtgedip, ykdysady kuwwata öwrüldi.Hytaýyň ösüşi ykdysady mümkinçilikler getiren hem bolsa, adalatly söwda amallary we geosyýasy netijeler barada aladalary döretdi.Dünýä üýtgeýän ykdysady şertlere uýgunlaşyp barýarka, Hytaýyň dünýä söwda ulgamynda tutýan ornunyň geljegi näbelliligine galýar, kynçylyklar we mümkinçilikler köp.
Iş wagty: Iýun-16-2023
