Awstraliýanyň ummasyz mineral baýlyklary köpden bäri ykdysady ösüşiň we gülläp ösüşiň esasy hereketlendirijisi bolup gelýär.Coalurduň baý kömür, demir magdany, altyn we beýleki mineral serişdeleri önümçilik, gurluşyk we energiýa ýaly pudaklarda global islegi güýçlendirýär.Şeýle-de bolsa, magdançylyk pudagy soňky ýyllarda üýtgäp durýan haryt bahalary, çykdajylaryň ýokarlanmagy we ösüp barýan bazarlardan bäsdeşligiň ýokarlanmagy ýaly köp kynçylyklara sezewar boldy.Bu kynçylyklara garamazdan, Awstraliýanyň mineral baýlyklary pudagy milliardlarça dollar eksporta goşant goşdy we ýurt boýunça müňlerçe iş ýerlerini goldady, ykdysadyýetiň möhüm bölegi bolmagynda galýar.
Awstraliýanyň ykdysadyýetini herekete getirýän esasy minerallardan biri demir magdanydyr.Westernurt Günbatar Awstraliýanyň Pilbara sebitinde köp mukdarda ýokary derejeli demir magdanyna eýedir we dünýäde demir magdanyny öndürijilerden we eksport edijilerden biridir.Soňky ýyllarda Hytaý we beýleki ösüp barýan ykdysadyýetler infrastruktura we gurluşyk taslamalaryna maýa goýmagy dowam etdirýärkä demir magdanyna bolan isleg artdy.Demir magdany Awstraliýanyň 2020-nji ýylda umumy eksportynyň dörtden bir bölegini emele getirip, 136 milliard dollar girdeji gazandy we on müňlerçe iş ýerini goldady.Şeýle-de bolsa, bu pudak uly göwrümli magdanlaryň gury ýere we adaty medeniýetlere edýän täsiri bilen gyzyklanýan daşky gurşawy goraýjylaryň we aborigen toparlarynyň basyşy astynda.
Awstraliýanyň magdançylyk pudagynda ýene bir möhüm oýunçy kömürdir.Kömür onýyllyklaryň dowamynda ykdysadyýetiň esasy özeni bolup dursa-da, dünýä gaýtadan dikeldilýän energiýa geçip, ýurtlar has klimat maksatlaryny kesgitlänsoň, pudak uly kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolýar.Awstraliýada kömür senagaty global pandemiýa sebäpli agyr zarba urdy, Hytaýda we beýleki esasy bazarlarda islegiň azalmagy sebäpli 2020-nji ýylda eksport üçden birinden gowrak azaldy.Federal hökümetiň bu pudaga berýän goldawy, gazylyp alynýan ýangyçlara garaşlylygyň uglerody azaltmak maksatlaryna laýyk gelmeýändigini öňe sürýän daşky gurşaw toparlary tarapyndan tankyt edildi.
Bu kynçylyklara garamazdan, Awstraliýanyň magdançylyk pudagy bäsdeşlik we dowamly bolmak üçin täze tehnologiýalara we magdan gazyp almak usullaryna maýa goýmagy dowam etdirýär.Mysal üçin, awtonom magdan ulaglarynyň ösdürilmegi operatorlara çykdajylary azaltmaga we howpsuzlygy ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär, gün we ýel ýaly täzelenip bilýän energiýa çeşmeleriniň kabul edilmegi zyňyndylary we daşky gurşawa ýetirýän täsiri azaltmaga kömek edip biler.Bu pudak, şeýle hem dag magdanlarynyň jogapkärli we medeni taýdan duýgur görnüşde ösdürilmegini üpjün etmek we ýerli Awstraliýalylar üçin bilim, okuw we iş mümkinçiliklerini goldaýan maksatnamalary işläp düzmek üçin ýerli jemgyýetler bilen işleýär.
Awstraliýa metallardan we minerallardan başga-da möhüm tebigy gaz we nebit gorlaryna eýedir.Australiaurduň deňizdäki gaz ýataklary, esasanam Günbatar Awstraliýanyň kenarýakasyndaky Brows we Karnarvon basseýnleri, içerki we halkara bazarlaryna gymmatly energiýa üpjünçiligi berýän dünýädäki iň ulularyň biridir.Şeýle-de bolsa, tebigy gaz baýlyklarynyň ösüşi ýerli ekosistemalara we suw üpjünçiligine täsir etmegiň we parnik gazlarynyň zyňyndylaryna tebigy gazyň goşandynyň aladalary bilen jedelli boldy.
Bu aladalara garamazdan Awstraliýa hökümeti möhüm ykdysady peýdalary we energiýa howpsuzlygyny üpjün edýändigini öňe sürüp, nebit-gaz pudagynyň ösüşini goldamagy dowam etdirýär.Federal hökümet, Pari Paris şertnamasy boýunça zyňyndylary azaltmagy wada berdi, wodorod we uglerod almak we saklamak ýaly arassa energiýa tehnologiýalaryna maýa goýumlaryny höweslendirýär.Şeýle-de bolsa, daşky gurşaw toparlary we Aborigen jemgyýetleri ýer we medeni mirasy has köp goramaga itergi berýärler we ýurdy has durnukly we pes uglerodly ykdysadyýete geçmäge çagyrýarka, magdan gazmagyň geljegi baradaky jedel dowam eder.
Umuman aýdanyňda, Awstraliýanyň mineral baýlyklary ykdysadyýetiň möhüm bölegi bolup, eksporta milliardlarça dollar goşant goşýar we ýurt boýunça müňlerçe iş ornuny goldaýar.Bu pudak soňky ýyllarda haryt bahalarynyň arzanlamagy we çykdajylaryň ýokarlanmagy ýaly köp kynçylyklara duçar bolsa-da, ösüşiň we gülläp ösüşiň esasy hereketlendirijisi bolmagynda galýar.Täze tehnologiýalaryň, dag-magdan gazmagyň durnukly usullarynyň we gaýtadan dikeldilýän energiýanyň ösmegi, üýtgeýän global landşaftda pudagyň gülläp ösmegini üpjün etmäge kömek edýär, şol bir wagtyň özünde ýerli jemgyýetler we daşky gurşaw toparlary bilen hyzmatdaşlygyň artmagy jogapkärçilikli we medeni taýdan jogapkärçilikli çeşmeleriň çykarylmagyny üpjün edip biler.Duýgur ýol.Awstraliýa 21-nji asyryň ykdysady we daşky gurşaw meselelerini çözmegi dowam etdirýärkä, mineral serişdeler pudagy ýurduň geljeginde möhüm rol oýnar.
Iş wagty: Iýun-06-2023
